پرورش شترمرغ ،فرصتها و چالشها
شترمرغ (نام علمی: Struthio camelus) نوعی پرنده بی‌پرواز بومی آفریقا و نشخوارکننده از راستهٔ سینه‌پهنان Struthioniformes است. شترمرغ بزرگترین پرندهٔ زنده دنیاست و تخم آن نیز از هر پرنده زنده دیگری بزرگتر است (البته موآ های نیوزیلندی که منقرض شده است بزرگتر بود تخم‌های بزرگتری هم داشت )
شترمرغ ظاهر منحصربه‌فردی دارد که آن را از پرندگان دیگر متمایز می‌کند. آنها با گردن و پاهای بلند خود قادرند با سرعت حدود ۷۰ کیلومتر بر ساعت بدوند که بالاترین سرعت زمینی در میان تمام پرنده‌هاست. غذای اصلی شترمرغ گیاهان است اما از بی‌مهرگان هم تغذیه می‌کنند. آنها به صورت گروهی و در گروه‌های پنج تا پنجاه نفری گذران زندگی می‌کنند و در هنگام خطر یا برای پنهان شدن روی زمین دراز کشیده یا فرار می‌کنند، اما اگر در گوشه‌ای گیر افتاده و را فراری نداشته باشند با پاهای قدرتمند خود به دشمن حمله می‌کنند.
شترمرغ‌ها اهلی هم شده‌اند و در برخی نقاط دنیا پرورش داده می‌شوند. پرهای آنها کاربرد زینتی دارد و در پوشاک هم استفاده میشود. پوست آنها برای تولید چرم استفاده شده و گوشتشان نیز در بازار عرضه میشود.
شترمرغ نر پرهای سیاهی دارد و انتهای پرها و بال‌های آن سفید است ولی پرهای شترمرغ ماده قهوه‌ای است. سر و گردن شترمرغ بدون پر و تاس است. این پرنده اغلب به صورت گروهی در بین گله‌های پستانداران علفخوار همچون گورخر و گاومیش و کل یال‌دار به سر می‌برد.
پرورش شترمرغ امروزه در بیشتر کشورهای جهان رایج شده است. این کار به صورت یکی از سیستم های زیر به اجرا در می آید:
1- پرورش شترمرغ در سیستم باز یا غیر متمرکز
2- پرورش شترمرغ در سیستم نیمه متمرکز یا نیمه بسته
3- پرورش شترمرغ به صورت بسته یا متمرکز
انتخاب نوع سیستم بستگی به شرایط محلی به ویژه آب و هوا و فضای قابل دسترس دارد. حتی ممکن است برای استفاده بهتر از تمامی امکانات موجود، هر سه سیستم با هم ترکیب شوند. در هر کدام از سیستم های باز و نیمه تمرکز جوجه کشی شترمرغ به دوصورت انجام می شود:
جوجه کشی شترمرغ به صورت طبیعی
جوجه کشی به صورت مصنوعی با دستگاه جوجه کشی
پرورش شترمرغ در سیستم باز و یا غیر متمرکز
شترمرغ ( ostrich ) عاشق فضای باز بوده و ترجیح می دهد که چراگاهش بزرگ باشد. در سیستم باز و یا غیر متمرکز زمین وسیعی در اختیار شترمرغ ها قرار داده می شود.
وسعت زمین در این سیستم چه مقدار می باشد؟
مساحت این زمین حدود ۴۰ هکتار می باشد و دور آن محصور می گردد.
سعی می شود در این سیستم پرورش شترمرغ، پرندگان را شبیه به محیط طبیعی شان نگهداری می نمایند. همچنین حداقل تغییرات در زندگی آن ها اعمال می شود. در سیستم باز که از تعداد زیادی شترمرغ تشکیل شده، معمولاً یک شترمرغ ماده حاکم وجود دارد. شترمرغ ماده حاکم نقش خود را به شترمرغ های ماده کوچک تر و جفت خود تحمیل می کند. سیستم باز و یا غیر متمرکز دارای مزیت هایی می باشد که عبارتند از:
مزیت های پرورش شترمرغ در سیستم باز و یا غیر متمرکز:
۱- ناچیز بودن هزینه های نگهداری پرندگان مولد
۲- هزینه جوجه کشی تقریبا صفر است (در صورت استفاده از جوجه کشی طبیعی)
۳- هزینه های سرمایه گذاری این سیستم جزئی است
معایب پرورش شترمرغ در سیستم باز یا غیر متمرکز:
۱- کنترل شناسایی پرندگان و جمع آوری تخم شترمرغ ها حین پرورش مشکل است.
۲- نمی توان بر شرایط جفت گیری کنترلی داشت.
۳- اغلب میزان مرگ و میر جوجه ها بالا است (در جوجه کشی طبیعی)
۴- کنترل و معاینه جوجه غیر ممکن است (در جوجه کشی طبیعی)
۵- جوجه ها اغلب توسط حیوانات دیگر شکار می شوند. (در جوجه کشی طبیعی)
۶- تخم ها ممکن است به دلیل شرایط بد حمل و نقل و ماندن بر روی زمین برای مدت طولانی آسیب دیده و از بین بروند.
از این سیستم معمولا برای پرورش گله های وحشی شترمرغ که دارای ژن و خصوصیات با ارزش هستند استفاده می شود.
پرورش شترمرغ در سیستم نیمه متمرکز
وسعت زمین در سیستم نیمه متمرکز چه مقدار می باشد؟
در این سیستم به ۲۰ تا ۶۰ هکتار زمین نیاز می باشد. پرندگان در پن هایی با وسعت ۸ تا ۲۰ هکتار نگهداری می شوند.
معمولا هر گروه، از ۲۵ شترمرغ ماده و ۱۵ شترمرغ نر تشکیل شده است. پرندگان می توانند قسمتی از نیازغذایی خودشان را با چرا در محیط چراگاه بدست آورند. در این سیستم حدود ۴۰ تا ۶۰ درصد غذای مورد نیاز شترمرغ ها به صورت دستی در اختیار آنها قرار میگیرد. محل های تغذیه بیشتر در نزدیکی حصارها قرار داده می شود. تا از تردد بیش از حد و ایجاد استرس در پرنده جلوگیری شود.
مزیت های نگهداری شترمرغ در سیستم نیمه متمرکز :
۱- سرمایه گذاری برای حصار کشی و اقدامات کمتر است
۲- جمع آوری تخم ها به دلیل مشخص بودن لانه ها، نسبت به سیستم باز آسان تر است
۳- شترمرغ های ماده ای که دارای تولید بالا هستند با کمی دقت مشخص می شوند.
۴- هزینه تغذیه کاهش می یابد. زیرا قسمتی از خوراک از چراگاه بدست می آید.
۵- پرندگان به راحتی می توانند جفت خویش را انتخاب نمایند.
معایب نگهداری شترمرغ در سیستم نیمه متمرکز:
۱- تشخیص این که کدام نر با کدام ماده جفت گیری کرده مشکل است.
۲- ممکن است یک شترمرغ نر قوی، بیش از سه ماده در اختیار بگیرد. در این صورت تخم های نطفه دار کاهش می یابد.
۳- گرفتن و به دام انداختن شترمرغ ها در این سیستم مشکل است.
۴- ممکن است پرندگان ضعیف به جایگاه تغذیه دسترسی پیدا نکنند.
این سیستم معمولا توسط تولید کنندگان تازه کار یا آن هایی که می خواهند هزینه کم تری برای تولید بپردازند انجام می شود.
پرورش شترمرغ در سیستم متمرکز
به دولیل این نوع سیستم پرورش بیشتر مورد توجه قرار گرفته است:
1- شکسته شدن انحصار پرورش شترمرغ و توسعه آن در سایر کشورها
2- محدود بودن سطح مراتع و زمین های مناسب
وسعت زمین در این سیستم چه مقدار می باشد؟
با توجه به تعداد گروه های مولد و مبلغ سرمایه گذاری از یک تا بیست هکتار متغیر است.
معمولا هر گروه مولد از یک شترمرغ نر و یه شترمرغ ماده تشکیل شده است.
مزیت های پرورش شترمرغ ها در سیستم متمرکز:
۱- کنترل پرندگان در جایگاه های کوچک راحت است.
۲- می توان مصرف خوراک روزانه را ثبت و مطابق با نیاز پرندگان کنترل کرد.
۳- جمع آوری تخم ها و ثبت اطلاعات آن ها راحت تر است.
۴- می توان پرونده کامل و دقیقی از شترمرغ هایی که تخم های بارور گذاشته و تعداد بیشتری جوجه تولید کرده اند تهیه نمود.
۵- مهم ترین مزیت در این سیستم :
می توان پرندگان مولدی که قرار است در آینده مورد استفاده قرار بگیرند را مشخص نمود. با این کار از جفت گیری شترمرغ هایی که با هم رابطه خویشاوندی دارند جلوگیری میشود.
معایب پرورش شترمرغ ها در سیستم متمرکز عبارتند از:
۱- سرمایه گذاری قابل توجهی برای حصار کشی و ایجاد سالن های پرورش شترمرغ مورد نیاز است.
۲- غذا به صورت صنعتی تهیه و در اختیار پرندگان قرار می گیرد که روشی پر هزینه است.
۳- مدت زمان لازم برای آگاهی از نابارور بودن پرنده نر طولانی بوده. حتی ممکن است تخم های بدون نطفه زیادی تولید گردد.
درآمد پرورش شترمرغ
پرورش شترمرغ فرصتی مناسب برای راه اندازی یک کسب و کار پرسود به شمار می رود. پتانسیل اقتصادی و تجاری پرورش شترمرغ بسیار زیاد می باشد. سرمایه گذاری اولیه در این کار از اهمیت زیادی برخوردار است اما اگر بتوانید اصول پرورش این پرنده بزرگ را به درستی رعایت کنید و از تکنیک ها و روش های جدید استفاده کنید، می توانید درآمد بسیار زیادی را از این طریق به دست آورید.
امروزه نگهداری شترمرغ به عنوان یکی از پروژه های سودآور کشاورزی شناخته می شود و یکی از راه های کسب درآمد می باشد. شترمرغ می تواند، تغییرات آب و هوایی را تحمل کند و به طور موثر در دمای 27 تا 25 درجه سانتیگراد زنده بماند. یکی از علل پر سود بودن پرورش شترمرغ، این است که شما می توانید تمام محصولات مرتبط با شترمرغ را به فروش برسانید و از این طریق به کسب درآمد بپردازید:
گوشت شترمرغ
اخیرا با افزایش آگاهی مصرف کنندگان از بیماری های ایجاد شده به دلیل سطح کلسترول بالا در خون و ارتباط آن با افزایش شیوع حملات قلبی و مشکلات قلب و عروق، تقاضا برای گوشت شترمرغ در بازارهای بین المللی افزایش یافته است. گوشت شترمرغ به مراتب سالم ترین جایگزین برای انواع گوشت های دیگر می باشد؛ زیرا میزان چربی، کالری و کلسترول آن از گوشت گاو، مرغ، بوقلمون و ماهی کم تر است.
آخرین آمار نشان می دهد که تولید گوشت شترمرغ فعلی برای پاسخگویی به تقاضای روز افزون کافی نیست و انتظار می رود که طی دهه آینده گوشت شترمرغ به تدریج جایگزین گوشت های معمولی شود. به همین دلیل پرورش شترمرغ یک کسب و کار سود آور با درآمد عالی به شمار می رود.
پوست و پر شترمرغ
پوست شترمرغ از یک ظاهر بسیار زیبا و متمایز برخوردار است که از آن می توان چرم های با کیفیت، ضخیم، نرم و بسیار بادوام را تولید کرد. محصولات تولید شده با استفاده از چرم شترمرغ در فروشگاه های مد و بوتیک از قیمت بالایی برخوردار هستند.
از چرم شتر مرغ می توان برای تولید محصولات متنوعی مانند کت، کیف، کفش، کیف پول، کلاه و کمربند استفاده کرد.
تخم شترمرغ
تخم شتر مرغ، تقریبا به اندازه یک توپ فوتبال است و وزن آن نیز حدود 2 کیلوگرم می باشد. هر شتر مرغ بالغ ، می تواند در هر سال حدود 40 تخم تولید کند. همچنین تخم شترمرغ به دلیل زرده بزرگ آن، از نظر تغذیه ای نیز بسیار غنی می باشد.
روغن شترمرغ
علاوه بر گوشت، پوست و پرها، روغن شترمرغ برای اهداف پزشکی و دارویی مورد استفاده قرار می گیرد. روغن شترمرغ در داروسازی و مراقبت از پوست مورد کاربرد زیادی دارد و شما با فروش آن می توانید درآمد خوبی را به دست آورید. این روغن دارای بسیاری از مواد مغذی مهم برای پوست و رطوبت رسان قوی است.
در یک نتیجه گیری کلی:
صنعت پرورش شترمرغ یک کسب و کار پرسود می باشد. شترمرغ یک جایگزین مناسب برای انواع دام های دیگر می باشد. پوست و ناخن و پر و روغن شترمرغ را می توانید به فروش برسانید و از این طریق یک تجارت را با یک درآمد عالی راه اندازی کنید.
منبع:بلدرچین دماوند ، ویکی پدیا