اثر انگشت خاک (نیمرخ خاک) شامل چه ویژگی‌هایی می‌شود؟

 کیفیت خاک را از روی سطح زمین نمی‌توان تشخیص داد و به ویژگی‌های آن پی برد. بنابراین باید نیمرخ خاک را مطالعه کرد و برای این منظور را باید به بررسی خاک از سطح تا عمیق‌ترین ناحیه گسترش آن یعنی تا محل برخورد با سنگ بستر پرداخت . نیمرخ خاک مانند  اثرانگشت انسان‌ها برای هر نوع خاک متفاوت است و به وسیله این ویژگی ها است که میتوانیم خاک ها را بشناسیم. به طور کلی خاک ها می توانند افق‌های زیر را در نیمرخ خود داشته باشند (در همه خاک ها همه این افق ها وجود ندارند):

افق O:

بالاترین بخش نیمرخ در افق خاک O قرار دارد. این نامگذاری ، به سبب وجود مواد آلی (Organic) در این افق است که از  گیاهان و نیز بقایای حیوانات بوجود می‌آید و پس از مدتی تشکیل هوموس را می‌دهد. 

( به بقایای تجزیه شده گیاهان و جانوران هوموس (Humus) یا گیاه‌خاک می‌گویند.)

 افق A:

به نام خاک بالایی یا سطحی نامیده می‌شود، فوقاتی‌ترین منطقه خاک است و این همان افقی است که رشد و نمو گیاهان در آن نفوذ می‌کنند. این افق غنی از مواد آلی و موجودات زنده میکروسکوپی است که وجود این مواد آلی باعث رنگ خاکستری تا  سیاه این افق می‌گردد. این زمین غالبا برای کشاورزی مناسب می‌باشند. 

اکسیدهای آهن و همچنین بعضی از مواد محلول ممکن است از این منطقه به افق B برده شوند و در آنجا رسوب کنند.

 افق E:

اين لايه شسته شده (به وسيله باد و باران) رنگ  روشن دارد و زير لايه A و بالای لايه B قرار دارد. اين لايه بيشتر از شن و ماسه و لای و لجن تشكيل شده است.

 افق B:

بر خلاف افق‌های A و E ، افق B  تجمع (Illuviation) رس‌ها و اکسیدهای آهن و آلومینیوم است. افق B رنگ‌هایی مایل به قرمز یا زرد به خود می‌گیرد، چون حاوی مواد آلی و اکسیدهای مختلفی از عناصر است.

 افق C:

این افق سنگ بستر تجزیه و فرسایش یافته است و در اثر عوامل فیزیک و شیمیایی و همچنین در اثر دخالت ریشه گیاهان تشکیل می‌شود. این افق در حقیقت سنگ بستر دست نخورده را از عوامل بیولوژیکی حفظ می‌کند و به عنوان سنگ پوشش (Regolith) محسوب می‌شود. این افق فاقد کانی‌های رسی است و بیشتر از قطعات سنگی تشکیل یافته است.

 افق R:

در تحتانی‌ترین بخش نیمرخ خاک افق R (سنگ _ Rock) قرار گرفته که شامل مواد متراکم سنگ و عمدتا سنگ بستر است. هنگامی که سنگ بستر هوازدگی و فرسایش شیمیایی می‌یابد، به سنگ پوشش (Regolith) تبدیل می‌شود. مواد حاصل از این فرایند برای تشکیل نیمرخ خاک به مصرف می‌رسد.